Komt er landelijke erkenning voor PTSS als beroepsziekte? Rap weet het!

Definitie en cijfers van een beroepsziekte

Als de traumatische gebeurtenissen zich hebben afgespeeld binnen het werk, is er sprake van een beroepsziekte. Zo zijn bijvoorbeeld politieagenten getuige van geweld, dodelijke ongevallen, of zelf slachtoffer geworden van agressie en komen brandweerlieden in aanmerking met (brand)slachtoffers van ongelukken of rampen.

Werkgevers zijn wettelijk verplicht om te zorgen voor een veilige en gezonde werkomgeving. Dit betekent dat zij risico’s op beroepsziekten moeten voorkomen of beperken. De Arbowet verplicht een bedrijfsarts of arbodienst om een beroepsziekte te melden bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB). Bij het centrum kwamen er in 2024 2.617 meldingen binnen (deze meldingen kwamen van 590 bedrijfsartsen). In 2023 waren er nog 2.347 meldingen. Bij 85% van de beroepsziektemeldingen is sprake van tijdelijke arbeidsongeschiktheid en bij 8% blijvende arbeidsongeschiktheid.

Verschillen in de sectoren

Uit onderzoek van Zembla bleek dat de brandweer in 2024 amper zicht heeft op de omvang van PTSS in de eigen gelederen. Bijzonder in deze sector is daarbij de positie van het grote aantal brandweervrijwilligers dat bij de veiligheidsregio’s werkt, maar een andere hoofdbaan heeft. Bij veel Veiligheidsregio’s geldt sinds 2024 de ‘tijdelijke regeling erkenning PTSS als beroepsziekte’ waarin onder andere afspraken staan over de procedure, de (voorwaarden voor) eenmalige tegemoetkoming van € 20.000,- netto en mogelijkheden tot maatwerk.

Als sprake is van een beroepsziekte, waarbij arbeidsongeschiktheid wordt gekwalificeerd als in en door de dienst, dan volgen de aanspraken uit de rechtspositie (artikel 7.5 CAR/UWO), zoals doorbetaling van het salaris, aanvulling op de WGA/IVA-uitkering en de vergoeding van geneeskundige kosten voor behandeling en verzorging. De hoogte van de uitkering is afhankelijk van het percentage van arbeidsongeschiktheid. De WIA-uitkering (plus de eventuele aanvulling) wordt vermeerderd tot het betreffende percentage van het salaris en de eventuele salaristoelage(n) voorafgaand aan het ontslag.

De politie erkent PTSS sinds 2012 als beroepsziekte. Op 1 april 2025 ging hiervoor een nieuw stelsel in met als doel om snel en eenvoudig hulp te bieden, met minder papierwerk. Het moet ervoor zorgen dat medewerkers sneller herstellen en weer aan het werk kunnen. De hoogte van de schadevergoeding € 150.000,-. De exacte hoogte wordt bepaald door het percentage blijvende invaliditeit. In geval van 10% arbeidsongeschikt is er recht op 10% van € 150.000,-.

Ook binnen defensie is PTSS erkend als beroepsziekte. De hoogte van de vergoeding wordt vastgesteld aan de hand van de ernst van de PTSS, de impact op het dagelijks leven en de werkcapaciteit, en eventuele bijkomende materiële of immateriële schade.

De cao’s in de zorgsector (zoals de cao VVT en cao Ziekenhuizen) bevatten in 2025 geen expliciete bepalingen die PTSS bij naam noemen. Sommige specifieke zorgverzekeringen compenseren het verplichte eigen risico van € 385,- als zorgmedewerkers PTSS hebben opgelopen door ongewenst gedrag, agressie en geweld tijdens hun werk en daardoor hun eigen risico moeten aanspreken.

Verzoek tot erkenning

In november 2024 is er een initiatiefnota ingediend in de Tweede Kamer over dit onderwerp. Deze nota stelt voor om:

De zorg en ondersteuning voor mensen met PTSS te verbeteren
De initiatiefnemers willen dat PTSS bespreekbaar moet zijn, zodat het taboe doorbroken wordt. Nu wordt bijvoorbeeld bij de Politieacademie en de opleiding tot boa niet standaard lesgegeven over het signaleren en bespreken van PTSS-klachten bij collega’s. Dat is op dit moment alleen een keuzevak. Adequate signalering is van belang, om er op die manier zo vroeg mogelijk bij te kunnen zijn en wellicht erger te voorkomen.

Erkenning van PTSS te realiseren
De initiatiefnemers pleiten voor gelijke erkenning en juiste procedures bij hulpverlening voor personen die te maken krijgen met PTSS als gevolg van gebeurtenissen tijdens hun werk. De wens is PTSS als beroepsziekte landelijk te erkennen voor de beroepen van de politie, brandweer, veteranen, boa’s en ambulancepersoneel.

De aanpak te centraliseren via één landelijk steunpunt
De initiatiefnemers dringen aan op één landelijk PTSS loket voor geüniformeerde beroepen en hun naasten. Dit loket moet ook betrekking hebben op personen die PTSS hebben opgelopen naar aanleiding van heftige gebeurtenissen op het werk, maar inmiddels niet meer in dienst zijn bij de betreffende werkgever.

PTSS-zorg beter te coördineren, ongeacht bij welke werkgever of in welk uniform de klachten zijn ontstaan
De initiatiefnemers pleiten voor onderzoek naar andere beroepsgroepen die in aanmerking zouden moeten komen. Denk aan de douane en de kustwacht, maar ook aan andere organisaties waar veel vrijwilligers werken, zoals de KNRM of Reddingsbrigade Nederland.

De Kamercommissie heeft om een kabinetsreactie gevraagd naar aanleiding van de initiatiefnota. Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft tot heden het stuk nog niet in behandeling genomen.

Dus... komt er landelijke erkenning voor PTSS als beroepsziekte?

Hoewel er (nog) geen landelijke wet is die een verplichte regeling voor alle sectoren afdwingt, zijn er wel steeds meer sectorale afspraken en protocollen die een verplichte aanpak van PTSS voorschrijven. Ook ligt er inmiddels een nota in de Tweede Kamer die pleit voor een landelijke aanpak. Vooralsnog is die landelijke aanpak er nog niet.

Voor de sector Veiligheidsregio’s zal het een bespreekpunt zijn in de eerstvolgende cao-onderhandelingen. Vanuit de vakbonden is al de wens uitgesproken de tijdelijke regeling naar vast om te zetten. Wil jij alles weten over arbeidsvoorwaarden binnen de Veiligheidsregio's? Houd RAP in de gaten of meld je aan voor onze training.